Moleküllerin çekim kuvvetini gözlemleyelim!

Maddelerin içinde bulunan ancak çıplak gözle gözlemleyemediğimiz moleküller maddeleri nasıl mı bir arada tutuyor? İşte bu deneyimizde su moleküllerinin kağıt ile nasıl etkileşime geçtiğini keşfedeceğiz!

Sihirli Peçete

Gerekli malzemeler: İki adet bardak, bir parça kağıt havlu ya da peçete, su

Deney Adımları:

• Bir bardağı suyla doldurun.

• Kağıt havlu ya da peçete parçasının uzun kenarından birkaç kez katlayıp dikkatlice bükün.

• Boş bardağı içi su dolu bardağın yanına koyun.

• Büktüğünüz kağıt havlunun bir ucunu su dolu bardağın içine sokun, diğer ucunu da küçük boş bardağın içinde kalacak şekilde sarkıtın.

• Kağıt havlu tamamen ıslandıktan sonra bir süre bekleyin ve neler olduğunu gözlemleyin.

• Gözlem süresi biraz uzun olabilir, bilimsel süreç bazen zaman alır, sabırlı olun.

Deneyin Çözümlemesi:

Maddeler molekül adı verilen küçük parçalardan oluşur. Moleküller çok küçüktür ve gözle görünmez. Maddeleri bir arada tutan, bu moleküller arasındaki kimyasal bağlar ve çekim kuvvetidir. İki farklı madde arasında da çekim kuvveti oluşur. Bu da su ve kâğıt havlu moleküllerinin birbirini çekmesine neden olur. Bu kuvvet su moleküllerinin yerçekimine ters yönde ilerleyerek kağıt havlunun içinde yukarı doğru ilerlemesini sağlar. Böylece kağıt havlu suyu emer. Su molekülleri, lifler arasındaki boşluklarda ilerler.

Suyun kağıt havlunun içindeki hareketi, kağıt havlunun tümüyle ıslanmasına yol açar. Kağıt havlunun boş bardağın içindeki ucu aşağıda olduğundan buradan aşağı doğru hareket eden su yerçekiminin de katkısıyla kağıt havlunun ucunda birikir ve buradan aşağı damlar. Böylece dolu bardaktaki su molekülleri kâğıt havludaki boşluklarda yavaş yavaş ilerleyerek başlangıçta boş olan bardağı doldurur.

Bitkiler de maddeler arasındaki bu etkileşim sayesinde kökleriyle emdikleri suyu yapraklarına kadar taşırlar. Su, tıpkı kağıt havluda olduğu gibi bitkilerin gövdelerindeki kılcal borulardan yukarı doğru ilerler ve yapraklara ulaşır. Su yapraklardan buharlaştığı için bitkilerin gövdelerinden yukarıya sürekli bir su akışı vardır. Bu su bitkinin gereksinim duyduğu mineralleri de yapraklara taşır.