Türkiye
1 kilo pamuk mu daha ağırdır yoksa 1 kilo demir mi? İkisi de aynı! Ancak bir farklılıkları var, yoğunlukları… Hep beraber yoğunluğun neleri değiştirdiğini Yumurtayı Yüzdürebilir misiniz? deneyinde inceleyelim.
Gerekli malzemeler: Bir yumurta, derin ve yumurtanın sığabileceği genişlikte bir kap, ılık su, tuz, çay kaşığı
Deney Adımları:
- Kaseyi suyla doldurun.
- Yumurtayı dikkatli bir şekilde yavaşça suyun içine bırakın.
- Yumurta batıyor mu yoksa yüzüyor mu?
- Şimdi yumurtayı dikkatlice kasenin içinden çıkarın ve bir kenara koyun.
- Kasenin içindeki suya iki-üç yemek kaşığı tuz ekleyin ve iyice karıştırın. Tuz tamamen çözündü mü? Peki, deneyi ılık suyla yaparsanız ne olur? Yakınınızdakiler ile konuşun.
- Yumurtayı yeniden suyun içine bırakın.
- Ne olduğunu gözlemleyin. Yumurta batıyor mu yoksa yüzüyor mu?
- İki-üç yemek kaşığı daha tuz eklesek sizce ne olurdu?
Aynı büyüklükte iki cisim eşit ağırlıkta olmayabilir. Bunun nedeni yoğunluklarının farklı olmasıdır. Örneğin belli hacimdeki demir aynı hacmi kaplayan pamuktan çok daha ağırdır. Bu fark yoğunluk kavramıyla ifade edilir. Elimizde eşit hacimde demir ve pamuk varsa demir, pamuktan daha ağırdır, çünkü daha yoğundur.
Deneyde kullandığımız su ve yumurtaya bakacak olursak, yumurta onunla aynı miktardaki sudan daha ağırdır. Yani yumurta sudan daha yoğundur. Bu nedenle suya konduğunda dibe batar.
Eğer su yumurtadan daha yoğun olsaydı, yumurta batmaz, suda yüzerdi. Suyla yumurta arasındaki yoğunluk farkı küçük olduğundan, suyun yoğunluğunu biraz artırarak yumurtanın yüzmesini sağlayabiliriz. Bunu suya tuz ekleyerek yapabiliriz. Tuz suya göre daha yoğundur ve suyun içinde çözündüğünde onun yoğunluğunun artmasına yol açar. İşte bu nedenle tuzlu su saf sudan daha yoğundur. Suda yeterince tuz çözünmesin sağlayabilirsek yoğunluğu yumurtanınkinden yüksek olur Böylece yumurtayı tuzlu suya bıraktığımızda yumurta batmaz.
Bir cismi suya bıraktığımızda su onu belli bir kuvvetle yukarıya kaldırır. Eğer suya batmış bir cismin ağırlığını ölçersek, onu normalde olduğundan daha hafif olduğunu görürüz. Yani cisimleri yukarı doğru kaldıran bir kuvvet oluşturur. Buna suyun kaldırma kuvveti denir. Suyun kaldırma kuvveti, deneyde de gördüğümüz üzere ne kadar tuzlu olduğuna göre değişir. Tuzlu suyun kaldırma kuvveti saf suyunkinden daha fazladır.